AYURVEDA ve BİLİNÇLİ FARKINDALIK
Saf kozmik bilinç, Purusha, Prakruti, Leela, Mahat, Ahamkara, Satva, Rajas, Tamas, Akaşa, Vayu, Tejas, Jala, Prithivi kelimelerin anlamı ne kadar yaşamınız içinde ?Sevgili okuyucular, yaşamımızın anlamı ve kalitesi için içsel enerjilerimizi ne kadar geliştirerek kullanabiliyoruz?, veya ne kadar araştırmayla, moda rüzgarıyla bize ulaşan bilgileri içselleştiriyoruz?...Yeni bir bilgiye ulaşınca bu bilgiyi eski bilgilerimizle kavga mı ettiriyoruz?, yada keyifle akışına bırakarak süreç içinde içselleştirdiğimiz doğru bilgilerin ışıltısında karanlığın kendiliğinden yok olduğunu, içsel aydınlanma sürecini görebiliyor muyuz?Sizlerle bu yazımda, İçsel aydınlanma yolunda 5000 yıllık kadim ayurvedik bilginin özünü paylaşacağım.Ayurveda kelimesi Sanskritçe, Ayur (:yaşam) ve veda (:bilgi) kelimelerinden oluşan “yaşam bilimi” anlamındadır.Ayurvedaya göre her insan saf kozmik bilincin iki enerji halindedir. Purusha dediğimiz “Erkek enerji” pasif farkındalık bilinci olarak tanımlanır. Prakruti dediğimiz “Dişi enerji” aktif bilinç olarak tanımlanır.Mikrokozmoz ve makrokozmoz hakkında okuduklarınızı düşünün, mükemmel benzerliği hatırlayın, işte beş element ve harika bileşimleri...Ayurvedaya göre insan vücudu doğanın bir minyatürüdür; Bir hücreyi tarif edersek, hücre membranı toprak, hücre vakuolleri boşluk, sitoplazma su, nükleik asit ve kimyasallar ateş, hücre hareketi ise hava dır. Şimdi bu beş elementin (beş muhabhuta) ayrıntılarına bakalım:AKAŞA (BOŞLUK): Yaşamak için boşluğa ihtiyacımız vardır. Boşluk sayesinde dokular serbestçe işlev görür. Boşluk zihinde sevgi ve şefkati sarar.VAYU (HAVA): Nefes, hareket, istek, arzudur.TEJAS (ATEŞ): Vücut ısısı, sindirim, emilim, boşaltım ve karaciğer fonksiyonlarını içerir.JALA (SU): Bilincin erimiş şeklidir denilir. Su vücutta plazma, sitoplazma, serum, tükrük, sümük, gözyaşı, beyin-omurilik sıvısı şeklindedir. Fazla su idrar ve ter olarak atılır. Su beslenme ve elektrolit dengesi için şarttır.PRİTHİVİ (TOPRAK): Bilincin kristalize şeklidir denilir. Kemik, kıkırdak, tırnak, saç, diş ve deri.Doşalar, yani VATA, PİTTA ve KAPHA yukardaki beş elementin (mahabhutaların) kombinasyonlarından meydana gelir. Doşaları açıklamadan önce 3 guna (Satva, Rajas, Tamas) hakkında bilgiyi paylaşalım;Satva: Yaratıcı etki, tamamen pozitif etki. Algıda berraklık. Rajas: Hareketi tahrik eden etki, öfkeye eğilim ve kendini kontrol etmede eksikliğe neden olan etki. Hareket, hissiyet, duygular, hisler.Tamas: Geriletici veya kayıtsızlık yaratıcı etki, kötülüğe ve küntlüğe neden olan etki. Atalet, karanlık, ağırlığa meyil. Konfüzyon, derin uykuya meyil.Satvik zihinsel yapı: Kolaylıkla hayal kırıklığına uğramaz ve kızmazlar. Mental olarak dayanıklıdır ve uzun süre mental olarak çalışabilirler. Az uyuyabilirler. Görünüşleri canlı, taze, alarmda, farkındalıklı, parlak, akılcı, eğlenceli, mutludur. Yaratıcıdır, alçakgönüllü ve öğretmenine saygılıdır. İnsanları, hayvanları, bitkileri korur ve hayata saygılıdır. Sezgi ve zekaları dengelidir.Rajasik zihinsel yapı: Bencil, hırslı, kavgacı-girişken, cesaretli, yarışmacı ve diğerlerini kontrol etmeye meyillidir. Gücü, prestiji, mevkiyi sever ve mükemmeliyetçidir. Kavgacı, kıskanç, hırslı olup başarıdan kısa süre haz alırlar. Başarısızlıktan korkarlar, streslidirler, böylece mental enerjileri çabuk tükenir. Kendi ilgi alanlarında sakin, sabırlıdır. Bencildirler, onların istediği yapıldığında arkadaşça ve iyidirler. Bilinçaltlarına dürüst değildirler.Tamasik zihinsel yapı: Daha az zekidirler. Depresyona, tembelliğe, aşırı uykuya meyillidir. Birazcık zihinsel çalışma hemen yorar. Sorumluluğu sevmezler. Aşırı yemeyi, içmeyi, uyumayı ve seks yapmayı severler. Açgözlü, kendine müslüman dediğimiz tipten, çabuk sinirlenen, ve etraflarını korumayandırlar. Ayurveda da yiyecekler ve içecekler satvik, rajasik ve tamasik olarak ayrılırlar. Bu da beslenme düzenimizin kişiliğimizi belli bir yöne zaman içinde değiştirebildiğini gösterir.Evet, tekrar Doşalara dönelim, Doşaların mahabhutaların kombinasyonlarından meydana geldiğini söylemiştik:Sağlığımızın dengesini Vata, Pitta ve Kapha doşaları sağlar.Vata: Boşluk ve havadan oluşur. Kan dolaşımı, akciğer ve kalp, barsak, boşaltım, sinir sistemi faaliyetleri gibi işlevleri yönetir.Pitta: Ateş ve sudan oluşur, ısı ve metabolizmayı yönetir.Kapha: Su ve topraktan oluşur. Organizmanın yapısallığını ve unsurların birlikteliğini yönetir.DOŞA NİTELİKLERİVATA: Soğuk, kuruluk, hız, hafiflik olup genel etkilerini sayarsak:NİTELİKLERETKİLERKuru, kaba (rukşa)Kuruluk, aşırı zayıflık, sesin çatlak veya kaba çıkması, uykusuzlukHafif (laghu)Sindirim, hareket ve yürüyüşte hafiflik ve tutarsızlıkHareketli (çala)Eklemlerin, gözlerin istikrarsız ve devamlı hareket halinde olmasıÇok fazla (bahu)Konuşkanlık, tendonların ve damarların belirgin olmasıSoğuk (şita)Soğuğa tahammülsüzlük, çabuk üşümeKaba kırılgan (khara)Kaba ve kuru cilt, kaba saçlarSümüksü olmayan (vişada)El ve ayaklarda, eklemlerde çıtlamaPİTTA: Sıcaklık, keskinlik, asitlilik olup genel etkilerini sayarsak:NİTELİKLERETKİLERHafif yağlı (sasneha)Pürüzsüz ciltSıcak, ılık (uşna)Sıcağa, aşırı açlığa ve susuzluğa tahammülsüzlük, cilt sorunları, erken ortaya çıkan saç ağarması, kellik ve kırışıklıklarKeskin (tikşna)Fiziksel kuvvet, güçlü sindirim, keskinlikSıvı (drava)Eklemler ve kasların gevşek ve yumuşak olması, terleme eğilimi, olağandan daha sık idrara çıkma, bağırsaklarda mülayimlik eğilimiEkşi (amla)Çocuk sayısının az olması, düşük sperm sayısıKeskin yakıcı (katu)Çocuk sayısının az olması, düşük sperm sayısı KAPHA: Soğuk, ağırlık, yağlılık, yavaşlık olup genel etkilerini sayarsak:NİTELİKLERETKİLERAğır (guru)Kararlı yürüyüş, ağır bir yapıya sahip olma eğilimiSoğuk (şita)Açlık, susuzluk ve terleme yoğunluğunun azalmasıYumuşak (mridu)Hoş bir görünüm, sütsü ve yumuşak tenYağlı (snigdha)Cildin ve organların yağlıca olmasıTatlı (madhura)Konuşma ve davranışların tatlı olmasıİstikrarlı kararlı (sthira)Çabuk öfkelenmeme, harekete geçmede yavaşlık Doşaların kendi aralarında alt Doşaları vardır. Alt doşaların dikkatli bir gözlemiyle vücudumuz hakkında çok fazla bilgiye sahip olabiliriz. Burada vaktinizi almamak için sadece Vatanın alt Doşalarını örnek olarak vereceğim:1.PRANA VATA:Yerleşim yeri: Beyin, baş, boğaz, kalp ve solunum organları.İşlevleri: Solunumdan sorumludur. Zihin berraklığı ve uslamlamadan da sorumludur, hafızayı ve coşkuyu destekler. Hisleri destekler ve tüm duyulardan gelen algılamaları (özellikle işitme ve dokunma ile ilgili olanları) yönetir. Ayrıca hapşırma ve geğirme gibi disfonksiyonlardan da sorumludur. Dengesizleştiğinde olanlar: Solunum bozuklukları, kavrayış ile ilgili sorunlar, nörolojik bozukluklar, gerilim tipi baş ağrıları. Endişe, anksiyete, zihnin aşırı derecede uyarılması, uykusuzluk, hıçkırık, astım. 2.UDANA VATA:Yerleşim yeri: Göbek, akciğerler, boğaz.İşlevleri: Konuşma ve şarkı söyleme fizyolojisinden sorumludur, aynı zamanda enerji, çaba gösterme yeteneği ve büyük önem taşıyan yutkunma faaliyeti ile de ilgilidir.Dengesizleştiğinde olanlar: Konuşma bozuklukları, boğaz hastalıkları (kuru öksürük, boğaz ağrısı gibi), bitkinlik.3.SAMANA VATA:Yerleşim yeri: Mide, bağırsaklar.İşlevleri: Besinleri sindiren Pitta yı “yeller”, bağırsak hareketlerinden sorumludur.Dengesizleştiğinde olanlar: Sindirimin düzensiz veya zayıf olması, iştahsızlık, şişkinlik.4.APANA VATA:Yerleşim yeri: Kalınbağırsaklar, mesane, göbek, kasıklar, cinsel organlar, rektum.İşlevleri: Atık maddelerin atılımı. Cinsellikle ilgili unsurların vücuttan atılımı, adet kanaması. Apana Vatanın yerleşim yeri olan kalın bağırsaklar Vatanın temel yerleşim yeri olarak kabul edilir. Dengesizleştiğinde olanlar: Kabızlık, ishal, ağırsak gazları, kolit, bel ağrısı ve spazmlar, cinsel bozukluklar, adet kanaması ile ilgili sorunlar, genitoüriner hastalıklar.5.VYANA VATA:Yerleşim yeri: cilt, sinir sistemi ve dolaşım sistemi ile tüm bedene yayılmıştır.İşlevleri: Dolaşım, kan basıncı ve dokunma duyusu. Dengesizleştiğinde olanlar: Dolaşım ve kalp ile ilgili hastalıklar (tansiyon yüksekliği ve aritmi gibi). Sinirsel hastalıklar. Sıklıkla diğer patolojik süreçlerde de ilşkilidir. ÜÇ TEMEL DOŞA BASKINLIĞI:VATA baskın kişiler:Hafif, ince yapılıdır,Hızlı hareket ederler,Soğuk havadan hoşlanmazlar,Sindirim gücü ve iştahı düzensizdirler,Çabuk öğrenirler ve çabuk unuturlar,Endişelenme eğilimi vardır,Kabızlığa eğilim vardır,Neşelidir, sürekli hareket ederler, Hafif ve kesintili uyku (6 saat) düzeni,Yorgunluğa eğilimli, fiziksel dayanıklılığı daha azdır,Saçlar genellikle kıvırcıktır, cilt kurudur,Eklemler, tendonlar, damarlar belirgindir. PİTTA baskın kişler:Orta yapılıdır,Ortalama hızla hareket ederler,Sıcak havadan hoşlanmazlar,Sindirimi güçlü ve iştahlıdır,Orta hızda öğrenirler, ortalama hafıza,Öfkelenme eğilimi vardır,Düzenli boşaltım, bazen yumuşak ve sık dışkılama, Deliksiz uyku (orta uzunlukta)Atılgan ve keskindirler,İnce ve açık renkli saçKırmızımsı ten, benler ve çillerErken ortaya çıkan saç ağarması veya kellik olabilir. KAPHA baskın kişiler:Sağlam, ağır yapılıdır,Yavaş ve metodik hareket ederler,Nemli havadan hoşlanmaz,Sindirimi yavaş, iştahı orta düzeydedir,Yavaş öğrenir, geç unuturlar,Sakin, kararlı durma eğilimi vardır,Düzenli boşaltım sistemine sahiptirler, Ağır ve uzun uyku düzenleri vardır,Dayanıklılık ve kuvvetlidir, kolay yorulmazlar,Koyu renkli dolgun saç,Yağlı, pürüzsüz cilde sahiptirler.Yaşam süresince kendi vücudumuzu dengelemeyip “aklın hataları”nı yaptıkça Doşa dengesizlikleri giderek artacak ve yukarıda bahsedilen doşa nitelikleri yönünde belirtiler ortaya çıkacaktır:VATA dengesi bozuldukça; ciltte kabalaşma ve kuruma, uykusuzluğun artması, kabızlığın ortaya çıkması, nedensiz genel yorgunluk hali, gerilim baş ağrıları, soğuğa tahammülsüzlük, dejeneratif artrit, belirgin zayıflama, anksiete ve endişe halleri oluşur. VATA dengesi düzenlendikçe; kişi coşkuludur, zihin uyanıklaşır, doku oluşumu normalleşir, boşaltım sistemi normalleşir ve uykusuzluk ortadan kalkarak yukardaki belirtiler normal sınırlar içine girer.PİTTA dengesi bozuldukça; Cilt döküntüleri artar, enflamatuvar cilt hastalıkları ve enflamatuvar barsak hastalıkları ortaya çıkar, Görme bozuklukları artar, mide yanmasından ülsere kadar çeşitli durumlar oluşur. Aşırı beden sıcaklığı mevcuttur. Saçların erken beyazlaşması ve kellik ortaya çıkarken kişi saldırgan ve huzursuz bir yapıdadır. PİTTA dengesi düzenlendikçe; kişide memnuniyet, cesaret, ağırbaşlılık izlenir. Zekada keskinleşme ve berraklaşma farkedilir. Isı ve susama mekanizmaları normale gelirken sindirim düzenlenmiş ve Işıltılı görünüm ortaya çıkmıştır.KAPHA dengesi bozuldukça; cilt yağlanmasında artış olur. Zihinsel küntlük, uyuşukluk ve aşırı uyku hali vardır. Sindirimde yavaşlama, Sinüslerde dolgunluk va nazal allerji ortaya çıkar. Astım ortaya çıkabilir. Kistler ve diğer oluşumlar sık görülür. Eklem şikayetleri ve şişmanlama artar.KAPHA dengesi düzenlendikçe; kişi daha sevgi dolu ve cömerttir. Zihinsel istikrar gelişir. Eklemler normaldir ve kas kuvveti yerindedir. Faaliyetlerde canlılık izlenir.Dünyanın dönüşünde en ufak denge bozulmasının nelere yol açacağını bilinçli aklımız biliyor, çevre için ne mücadeleler veriyoruz...Doğanın bir minyatürü olan insan vücudu, ve kendi vücudumuzun dengesi ne kadar önemli?Ne kadar önemliyiz?...Vücudumuzun dengesi için bugün ne düşünmemiz gerekir?...Saygıdeğer okuyucularım,Vücudumuza gelen olumlu ve olumsuz etkilerin başında kendi eylem ve alışkanlıklarımız gelmektedir.Bu binlerce yıldır söylenmektedir. Kendi zihnimizde oluşturduğumuz düşünceler vücudumuzu şekillendirmektedir. Peki..., Aynaya bakıp ne düşündüğünüzü söyleyebilirmisiniz?...Saf kozmik bilinç yolunda Bilinçli Farkındalıkla içsel aydınlanmaya doğru...Sevgi ve saygılarımlaDr. Erol ERGÜLER
